Далелсанҷӣ (факт-чекинг)

Дар мавриди давраи омӯзишӣ

“Хабарҳои дурӯғин” чист? Чӣ гуна метавон онҳоро ошкор кард? Бо сарчашмаҳо чӣ гуна бояд кор кард? Оё меарзад, ки акси ҷолибро қаблан насанҷида ба дигарон фиристӣ? Ба ҳамаи он чизҳое, ки бо чашмони худ мебинед, оё бовар кардан мумкин аст?

Вақте ки сухан дар бораи таъйид меравад, ҳамеша саволҳо зиёданд. Мо кӯшиш мекунем, ки дар доираи ин давраи омӯзишӣ ба бисёре аз онҳо посух диҳем. Барои ошкор кардани иттилои носаҳеҳ ба шумо василаҳо ва услубҳо медиҳем. Аммо даъват менамоем, ки пеш аз ҳама дар хотир дошта бошед: ақли солим аз ҳама муҳим аст.

Ҳамин тавр, ба давраи омӯзишӣ хуш омадед!

Далелсанҷӣ (факт-чекинг)

1. Дар мавриди давраи омӯзишӣ

1.1 Сохтори давра
1.2 Коршиносони ҷалбшуда
1.3 Натиҷаҳои омӯзиш

2. Таъйиди маълумот чист ва он барои чӣ лозим аст?

2.1 Маълумоти ҳақиқӣ ва маълумоти ба ҳақиқат монанд (facts, factoids) 
2.2 Марҳилаи “пас аз ҳақиқат” (informational pollution)
2.3 Далелсанҷӣ ва таъйид. Ин ҳама барои чӣ зарур аст?
2.4 Мушкили далелсанҷӣ дар Тоҷикистон

3. Баррасии истилоҳи “дурӯғ” (“фейк”) 

3.1 Чаро истилоҳи “дурӯғ”(“фейк”) бефоида аст?
3.2 Чаро одамон аз “дурӯғ”(“фейк”) истифода мекунанд?
3.3 Кадом намудҳои “дурӯғ”(“фейк”) вуҷуд дорад?
3.4  Мусоҳиба бо далелсанҷи маълумоти тоҷик

4. Ба тафаккури интиқодӣ рӯй меорем: чӣ чизе бо хабарҳои шабакаҳои иҷтимоӣ “дуруст намеояд”?

4.1  Машрубот аз COVID-19?
4.2  Тақаллуби барқасдонаи маълумот
4.3 “СБТ” пандемияро манъ кард!”
4.4  Акси Австралияи дар коми оташ аз кайҳон чӣ гуна аст?
4.5  Оё шумо “дурӯғи амиқ”-ро ошкор карда метавонед?

5. Таъйиди иттило дар асри рақамӣ

5.1 Усули таъйид бо “сабки қадима”
5.2  Таъйиди интернетӣ: далелсанҷии хабарҳо, сомонаҳо, унвони сомонаҳо ва матнҳо
5.3 Таъйиди акс
5.4 Таъйиди видео  
5.5  Маҳали фаъолият (Google Maps, маҳали истифодабардагони интернет (геолокация), нишонаҳои роҳ ва ғайра)

6. Бо мундариҷаи аз тарафи корбар тавлидшуда чӣ гуна кор бояд кард? 

6.1 Таъйиди фазои хусусӣ дар сомонаҳо (аккаунт) 
6.2 Ҳавасмандии муаллиф
6.3 Ҷалби афроди зиёд барои ҳалли масоили навоварӣ (Краудсорсинг)
6.4  Василаҳои иловагии муфид (WebMe, Flightradar ва ғайра)   

7 . Гурӯҳҳои баста, паёмрасонҳои фаврӣ ва таблиғ тариқи интерент

8. Таъйиди санад ва акс ТО ва ё Хориҷ аз замони Интернет

8.1 Усулҳои асосии таъйид дар минтақаҳои интернеташ бад
8.2  Василаҳои асосии далелсанҷӣ ҳангоми кор бо санадҳо ва маълумоти таърихӣ
8.3 Мусоҳиба бо муассиси Facts and Files